١٠٥١ بازدید 1396/06/12

تعریف حریم خصوصی
حریم خصوصی مفهومی است که تعریف آن به شرایط محیطی بستگی دارد. در واقع، حریم خصوصی خط قرمزی برای حدود حضور جامعه در زندگی شخصی افراد محسوب میشود.
بنابراین میتوان گفت؛ حریم خصوصی تمایل اشخاص است به اینکه آزادانه تصمیم بگیرند که تحت چه شرایطی و تا چه میزانی خود وضعیت و رفتارشان را برای دیگران فاش کنند. از نگاه کلی حریم خصوصی همه افراد محترم است. با این وجود، شهروندانی که از شهرت اجتماعی برخوردارند، بیش از یک شهروند عادی مورد توجه قرار میگیرند. از یک سو مسوولیت اجتماعی که ایشان بر عهده گرفتهاند، آنان را در قبال جامعه پاسخگو میکند و از سوی دیگر وجهه اجتماعی آنان بخشی از زندگی خصوصی آنان را نیز تحت تاثیر قرار میدهد. این در حالی است که شهروندان عادی جامعه اینگونه افراد را الگو قرار میدهند.ممنوعیت تجسس و تفتیش
تلاش برای دستیابی به امور پنهانی یا شر و عیوب اشخاص با هر انگیزهای که صورت بگیرد، عرفا تجسس به شمار میرود. همچنین پرسو جو از امور ظاهری یا امور خیر دیگران با انگیزه شر، تجسس محسوب می شود.
حضرت علی(ع) در نامه خود به مالک اشتر در زمانی که وی را به عنوان فرماندار مصر انتخاب کردند، وی را از تجسس در احوال مردم منع فرموده و مالک را به پوشانیدن عیوب مردم و دوری جستن از کسانی که عیوب دیگران را آشکار میسازند توصیه فرموده است.ممنوعیت سوءظن
سوءظن در قرآن و سنت به عنوان منشأ و ریشه اصلی تجسس و تفتیش در امور خصوصی دیگران معرفی شده است و بنابراین لازم است مردم از آن بپرهیزند.ممنوعیت ورود به منازل بدون استیذان
در آیات قرآن کریم و سنت اسلامی، ورود به منازل اشخاص منوط به استیناس و استیذان است. استیناس به معنی معرفی خود قبل از ورود است تا صاحب منزل در صورت تمایل در را بگشاید. استیذان نیز سبک اجازه صاحب منزل قبل از ورود است.ممنوعیت استراق سمع و بصر
استراق سمع نیز در سنت اسلامی ممنوع است به طوری که پیامبر اسلام (ص) فرمودهاند هر کس به مکالمات دیگران در حالی که آنها مایل نیستند، گوش فرا دهد، در روز قیامت به گوش وی سرب گداخته ریخته میشود. همچنین هتک ستر و نگاه کردن به آنچه که نوعا یا شخصا در قلمرو حریم خصوصی قرار میگیرد، ممنوع است.حریم خصوصی در قوانین ایران
ضرورت رعایت حریم خصوصی افراد توسط نظام جمهوری اسلامی ایران با استناد به آیات قرآن از جمله آیات ۲۷ و ۲۸ سورهنور که اشاره به حریم خصوصی مکانی دارد و همچنین تاکید روایات بر ممنوعیت تجسس در امور دیگران روشن است.امام خمینی(ره) که درتمامی عرصهها، خطمشی اسلامی داشت حریم خصوصی مردم را پیامبرانه پاسداری کرد. ایشان در تاریخ ۲۴/۹/۱۳۶۱ فرمانی ۸ مادهای خطاب به قوهقضاییه و تمام ارگانهای اجرایی در مورد اسلامی شدن قوانین صادر کرد و در این فرمان ورود بدون اذن به منازل و محل کار افراد و شنود تلفن و گوش دادن به نوار و ضبط صوت دیگران به نام کشف جرم و تجسس در اسرار دیگران و افشای آن را ممنوع و جرم دانست. در اصول ۲۲ و ۲۳ و ۲۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز رد پای توجه به این حق را میتوان پیدا کرد.اصل ۲۲ قانون اساسی میگوید: حیثیت، جان، مال، حقوق و مسکن افراد از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون تجویز کند. اصل ۲۳ قانون اساسی هم تفتیش عقاید را ممنوع کرده و اصل ۲۵ این مسئله را بیان میکند که بازرسی، نرساندن نامهها، ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی، افشای مخابرات تلگرافی و تلکس، سانسور، عدم مخابره و نرساندن آنها، استراق سمع و هرگونه تجسس ممنوع است مگر به حکم قانون.
با این همه، لزوم تدوین قانون خاص برای رعایت حریم خصوصی احساس میشود چراکه قانون اساسی به کلیات می­پردازد و جزییات آن بر عهده قانون عادی است تا در آن به حدود و ثغور این حریم و جنبههای مختلف آن و همچنین تعیین مجازاتها توجه شود.حریم خصوصی در اسناد بین المللی
حق حریم شخصی به خوبی در قوانین بینالمللی آمده است. به دنبال پذیرش اعلامیه جهانی حقوق بشر در سال ۱۹۴۸ و ماده ۱۲ که مستقیما در رابطه با موضوع حریم شخصی است، شروط مشابهی در قرارداد بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی و کنوانسیون اروپا در مورد حقوق بشر و سایر کنوانسیونها و توافقات منطقه ای آمده است.اعلامیه جهانی حقوق بشر در ماده ۳ چنین میگوید: هر فردی حق زندگی، آزادی و امنیت شخصی دارد و در اصل ۱۲ نیز آمده نباید در زندگی خصوصی، امور خانوادگی، اقامتگاه یا مکاتبات هیچکس مداخلههای خودسرانه صورت گیرد یا به شرافت و آبرو و شهرت کسی حمله شود. در برابر چنین مداخلههایی برخورداری از حمایت قانون حق هر شخصی است.شورای اروپا در قطعنامهای که درباره حریم خصوصی صادر کرده حریم خصوصی را به عنوان حقی نسبت به داشتن زندگی با سلیقه خود و حداقل مداخله دیگران تعریف کرده است.
همچنین کنفرانس حقوقدانان درباره حق رعایت حریم خصوصی که در نروژ برگزار شد، در بند ۲ اعلامیه خود آورده است: حق حریم خصوصی حقی است نسبت به تنها ماندن نسبت به زندگی کردن با سلیقه خود و با حداقل درجه مداخله دیگران.